A.F.Th van der Heijden - Advocaat van de hanen

Ernst Quispel is een advocaat, werkzaam in het hartje van Amsterdam. Hij

behandelt vooral zaken die te maken hebben met "hanen", jongeren met hanenkammen

die een bepaalde eigen cultuur hebben. Het boek "advocaat van de hanen" bestaat

uit twee delen, die ieder zijn onderverdeeld in een aantal hoofdstukken. Ik zal

per deel een samenvatting geven.

Ernst is getrouwd met Zwanet, de vroegere vriendin van Albert Egberts (zie

de tandeloze tijd deel 3). Samen met haar leeft hij in een appartement in

Amsterdam.

Ongeveer eens per jaar krijgt Ernst "last" van een soort vrolijkheid. Hij

valt opeens enkele kilo’s af en voelt zich beter dan ooit. In die periode begint

hij te drinken, hij is dus een zogenaamde "kwartaaldrinker". Aan het begin van

de (ongeveer 20 dagen durende) drinkperiode voelt Ernst zich onoverwinnelijk,

aan het einde verdwijnt dat gevoel steeds meer en uiteindelijk komt hij weer

terecht in een depressie, waarmee het drinken eindigt.

Ernst wordt door de ouders van een "haan" (een jongen met een hanenkam)

genaamd Kiliaan Noppen gevraagd hun advocaat te zijn. Kiliaan Noppen is niet

lang daarvoor overleden in een politiecel en de omstandigheden waarin dat

gebeurde zijn onduidelijk. In eerste instantie wil Quispel de zaak niet

aannemen, om onduidelijke redenen, maar later besluit hij toch als advocaat op

te treden. Het eerste wat hem gevraagd wordt is om meer duidelijkheid te krijgen

omtrent de dood van Kiliaan. De sectie heeft enkele resultaten opgeleverd die

allen zeer twijfelachtig zijn.

Quispel haalt de ouders van Kiliaan over om de jongen ’s nachts te laten

begraven: zo zal er minder beroering ontstaan. De ouders stemmen toe en de

begrafenis verloopt rustig. Naderhand is er een optocht van andere "hanen", die

blijkbaar toch lucht hebben gekregen van de begrafenis.

Ondertussen wordt er ook een ander verhaal over Ernst verteld: het verhaal

over een aanval van het "kwartaaldrinken". Ernst voelt zich hierbij, althans in

den beginne, zeer vrolijk. Deze "euforie", zoals Ernst het zelf noemt, komt

ongeveer eenmaal per jaar voor. Het lastige van zijn huidige euforie is, dat

zijn vrouw hoogzwanger is en hij haar dus niet kan helpen. In "de euforie" lijdt

Ernst een onstuimig leven waar de buitenwereld geen weet van heeft. Hij heeft

verscheidene vriendinnen en drinkt elke avond onvoorstelbare hoeveelheden

alcohol. Alle barkeepers in de omgeving kennen Ernst, maar de advocatenwereld en

zijn vrouw hebben (schijnbaar) geen weet van deze uitspattingen.

Ernst wil aan de ouders van Kiliaan Noppen niet toegeven dat hij de jongen in

feite al jaren kent, waarom niet blijft de vraag. Steeds weer vragen de ouders

of hij Kiliaan (bijgenaamd "dr.Nop") niet kent en steeds weer ontkent hij. Maar

toch blijkt uit het verhaal over zijn euforie, dat hij de jongen wel degelijk

gekend moet hebben: in deze periode woonde Ernst in het oude huis van bewaring

en daar verbleven Kiliaan en een aantal andere hanen ook. Dus wat heeft Ernst te

verbergen?

Op een dag zit Ernst rustig op zijn studeerkamer te werken. Hij hoort in de

andere kamer een geluidje en denkt dat zijn dochter Cynthia aan het huilen is.

Als hij echter naar haar gaat kijken, ligt ze niet in haar bedje. Ernst denkt

dat Zwanet het kind heeft meegenomen terwijl ze zelf naar de kapper toe ging en

besteed er niet zoveel aandacht aan.

Als Zwanet even later thuis komt blijkt dat zij Cynthia helemaal niet mee

heeft genomen. Ongerust loopt Zwanet de kamer van Cynthia in en… vindt haar

gewoon in haar bedje. Ze scheldt Ernst uit omdat hij haar zo ongerust gemaakt

heeft en haalt Cynthia uit bed. Dan blijkt het kindje helemaal onder te zitten

met neptatoeages. Ernst begrijpt dat dit een waarschuwing is van de "hanen": ze

weten dat Ernst meer weet over de dood van Kiliaan Noppen en ze vinden dat hij

dit moet vertellen. Ernst voelt zich ernstig bedreigd, maar durft het verhaal in

eerste instantie toch niet te vertellen. Uiteindelijk doet hij dit toch, maar

hij verhult de identiteit van de "anonieme getuige"; alleen de politie weet dat

hij die getuige is.

Ernst vertelt hoe hij aan het einde van zijn "kwartaaldrinkperiode" tegelijk

met een stel demonstrerende "hanen" afgevoerd is door de ME in een politieauto.

Ook Kiliaan Nopen was bij deze groep. Hij maakte een verdwaasde indruk op Ernst,

niet alleen tijdens het vervoer, maar ook later in de cel. ’s Morgens hoort

Ernst Kiliaan nog zingen, maar als de bewakers het ochtendeten komen brengen

blijkt Kiliaan dood te zijn. Ernst hoort dit aan de reactie van de bewakers en

ziet dit door het luikje van zijn cel, wat open staat omdat het ontbijt erop

staat. De bewakers beseffen dat de dood veroorzaakt moet zijn door letsel wat,

naar zij denken, door de ME’ers aangebracht is. Deze oorzaak willen ze echter

verhullen en ze spuiten heroïne in de lever van Kiliaan, zodat het lijkt alsof

hij aan een overdosis gestorven is.

Na deze bekentenis gaat Ernst een poosje naar het eiland Schiermonnikoog,

waar hij weer een periode van "kwartaaldrinken" doormaakt. Zwanet arriveert iets

later op Schiermonnikoog en Ernst komt tot de ontstellende ontdekking dat hij nu

pas, na al die jaren, echt verliefd op Zwanet geworden is.

Niet veel later komt Ernst Albert Egberts weer tegen en beseft waarom hij

verliefd op Zwanet geworden is: Albert en Zwanet hebben een verhouding. In

plaats van boos te worden neemt Ernst dit feit tot zich met een zekere

berusting. Ooit heeft hij Zwanet namelijk ook van Albert afgepakt.

Albert vraagt Ernst en de beide inspecteurs van de politie om met hem mee te

gaan naar een bejaardenhuis, in verband met de zaak Kiliaan Noppen. In dit

bejaardenhuis zit een oude man, die Kiliaan net voordat deze afgevoerd werd in

de wagen van de ME, met een baksteen op zijn hoofd geslagen blijkt te hebben.

Omdat hij een hekel had aan "dat tuig": de "hanen".

De zaak is nu rond, de onderste steen is letterlijk boven gekomen en Ernst’s

leven gaat verder. Ernst wil proberen om een echte drinker te worden, niet zo’n

halfslachtige kwartaaldrinker. Of dit hem lukt blijft de vraag. Zwanet staat hij

min of meer (dit wordt niet helemaal duidelijk) af aan Albert.

Dit boek is het laatste deel van de verhalencyclus " de tandeloze tijd",

waarvan ik alle delen gelezen heb.

Dit boek en de verdere delen van de verhalencyclus spreken mij allemaal aan;

het is een schrijfstijl die mij aanspreekt. Om de paar regels staat wel een

bepaalde uitdrukking die je als lezer aan het denken zet. Vergelijkingen die de

schrijver maakt zie ik altijd onmiddellijk voor me: ze passen in mijn manier van

denken.

Wat ik aan "advocaat van de hanen" vooral mooi vond was de manier waarop de

hoofdpersoon Ernst Quispel omschreven werd. Dit sprak mij erg aan, omdat de man

trekjes mee kreeg die tegelijkertijd gewoon en vreemd waren. Wat ik daarmee

bedoel is: hij had trekjes die eigenlijk ieder mens wel heeft, maar die de

meeste mensen ontkennen. Ook de omschrijving van hem als "kwartaaldrinker" vond

ik mooi, dat was echt een soort van symbool voor zijn persoonlijkheid.

De opbouw van het verhaal in "advocaat van de hanen" vond ik ook mooi; eerst

leek er niet veel spannends te gebeuren, maar niet veel later bleek er wel zeker

sprake te zijn van een grote mate van spanning. Dat alles zorgde voor een zeer

goede verhaallijn waarvan de ontknoping helemaal verbazingwekkend en knap

gevonden was.

Deze vraag is voor mij veel moeilijker te beantwoorden. Als ik naar slechte

elementen in het boek ga zoeken moet ik namelijk echt diep nadenken, en

eigenlijk vond ik geen enkele van de kanten van het boek slecht. Ik kan dan ook

maar één ding verzinnen wat ik minder mooi vond aan dit boek:

Op sommige momenten vond ik het boek wat zwaar op de hand en werd mijn

stemming er een beetje door beïnvloedt. Het zorgt er in ieder geval niet voor

dat ik me vrolijk voel als ik stop met lezen, het geeft me een deprimerend

gevoel. De ideeën van Albert dringen zich soms net iets te veel aan me op, ook

al vraag ik daar niet om. De denkbeelden van Albert worden in het boek namelijk

niet gerelativeerd, dat vind ik wel een beetje een minpunt. Maar aan de andere

kant is dit juist ook wel weer knap van de schrijver, om een sfeer zo goed over

te brengen.

Het is een prachtig boek, zowel qua schrijfstijl als qua verhaal. Echte

minpunten van het boek zijn er mijn inziens niet.

"Advocaat van de hanen" is een psychologische roman; het gaat vooral

om de psychologie van de hoofdpersoon Ernst Quispel en zijn handelingen worden

verklaard vanuit zijn karakter. De roman valt ook onder te verdelen bij de

familieroman ( de lotgevallen van Ernst, zijn vrouw Zwanet en zijn

dochter Cynthia worden verteld).

Het verhaal wordt verteld vanuit de alwetende verteller en er wordt dus

gebruik gemaakt van het auctoriale perspectief. In het boek komen geen

perspectiefwisselingen voor en het perspectief is niet onbetrouwbaar.

Sommige personages in het boek zijn round characters, anderen zijn

flat characters. Ernst Quispel is een round character, als enige van de

hoofdpersonen. Over hem wordt zoveel informatie verstrekt dat je hem echt

"uitgediept" kan noemen. Vrienden van Ernst en vage kennissen (Zwanet, Cynthia

en Albert) zijn echter gewoon flat characters.

De vertelde tijd is vrij goed te geven. Het boek begint op 29 april

1985 en daarna komen er enkele terugblikken naar Ernst’s eerdere

kwartaaldrink-periode die zich afspeelde rond eind maart, begin april. Het boek

eindigt meer dan een jaar na de dood van Kiliaan Noppen; de vertelde tijd is dus

ongeveer 16 maanden. Verder zijn er nog een heel stel flashbacks,

zoals wanneer ernst terugdenkt aan de periode waarin hij Zwanet ontmoette. Die

beslaan gezamenlijk een jaar of tien.

De verteltijd is zo’n 20 uur en 572 bladzijdes

leesplezier.

De topografische ruimte is zeker de belangrijkste ruimte in dit boek.

Ernst woont in Amsterdam, iets wat een belangrijk gegeven is in dit boek. Van

sommige parken of buurten wordt regelmatig de naam genoemd.

De klimatologische ruimte is ook van belang, bijvoorbeeld als Ernst

met Pinksteren op het eiland Schiermonnikoog verblijft.

Er zijn een verschillende motieven te geven. Ik zal de belangrijkste

achtereenvolgens opsommen:

Kwartaaldrinken en "hanen" (jongeren met hanenkammen).

Het proberen te leven met een doel.

A.F.Th van der Heijden maakte in 1978 zijn debuut met het boek
" een

gondel in de herengracht".

Oorspronkelijk schreef Van der Heijden onder het pseudoniem
"Patrizio

Canaponi". Na enkele boeken gebruikte hij echter zijn
eigen naam en dat is

hij blijven doen.

Van der Heijden heeft zijn voornaamste bekendheid te

danken aan
Zijn verhalencyclus "de Tandeloze Tijd", waarvan het boek


"Vallende ouders" het eerste deel is, na de inleiding.

Opvallend is dat Van der Heijden eerst deel één van deze cyclus schreef,

daarna deel twee, toen deel vier en pas dáárna deel drie. Eén van de delen van

de tandeloze tijd ;"Onder het plaveisel van het moeras", werd bekroond met de

AKO-literatuurprijs, oftewel de Generale Bank Literatuurprijs.

Van der Heijden werd in 1951 geboren in Geldrop en begon

al op zijn zestiende met het schrijven van zijn eerste boek. Hij voltooide dit

boek op zijn twintigste. Helaas is het nooit uitgegeven. Toch was dit boek de

grondslag van de verhalencyclus "de Tandeloze Tijd".
In

de verhalen van Van der Heijden keert vaak hetzelfde thema terug: het moeizame

contact van een zoon met zijn vader. Dit is uit het leven van

Van der Heijden zelf gegrepen.

Aan enkele uitspraken van Van der Heijden is te merken

hoezeer hij zich inleeft in zijn rol als
schrijver. Ik heb er één van

opgezocht en zal ze hieronder citeren:
"Ik voel geen enkele behoefte om zo

karig mogelijk te schrijven, ik zie daar ook helemaal de verdienste niet van." Dit is goed te merken aan zijn boeken, de meeste

tellen rond de 500 bladzijdes.

Hoewel Van der Heijden voornamelijk boeken voor zijn verhalencyclus

geschreven heeft, heeft hij ook enkele verhalen los daarvan geschreven, zoals

het boek "Asbestemming" over de dood van zijn vader, en niet te vergeten het ook

door mij gelezen boek "de Sandwich".

Het leven van Van der Heijden lijkt in zekere mate op dat van de hoofdpersoon

in zijn verhalencyclus "de Tandeloze Tijd". Ook Van der Heijden studeerde eerst

psychologie en daarna filosofie in Nijmegen en vertrok na zijn kandidaatsexamen

naar Amsterdam. Toch beweert Van der Heijden stellig dat de verhalencyclus niet

autobiografisch is.

Om ongestoord te kunnen schrijven heeft Van der Heijden eerst een jaar op een

eilandje in Italië gewoond en daarna heeft hij zelfs een cel in het voormalige

Huis van Bewaring te Amsterdam gehuurd.

Op dit moment woont Van der Heijden samen met zijn vrouw Mirjam en hun zoon

in Amsterdam.

• Het Hof Van Barmhartigheid
• Het Leven Uit Een Dag
• Weerborstels
• De Sandwich
• De Chipseter