Boekverslag : Maarten 't Hart - De Jacobsladder
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2084 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2084 woorden.
Titel: De jacobsladder, Uitgeverij De Arbeiderspers, 206 blz.
Auteur: Maarten ’t Hart
Druk: vijfde druk, september 1986
A. Verwachtingen
Eigenlijk had ik geen idee wat ik wilde gaan lezen. Dus volgde ik aar weer mijn oude methode: gewoon naar de bibliotheek gaan en kijken wat daar aan goede Nederlandstalige boeken staat. Natuurlijk wist ik dat ik schrijvers als Jan Wolkers, en bovenstaande kon lezen, maar dan kwam je weer in hetzelfde kringetje schrijvers terecht als alle voorgaande jaren. Na een half uur zoeken had ik nog niet gevonden wat ik precies wilde, en had het wel een beetje gehad met al die boeken. Toen ben ik naar Maarten ’t Hart gelopen, en heb een van zijn boeken meegepakt: ‘De Jacobsladder’. De samenvatting op de achterkant van het boek sprak me wel aan. Het zou over een jongen gaan, die in contact komt met een streng gereformeerde familie. Dat onderwerp interesseert me wel. Ik verdiep me niet in religies, vind ik niet interessant, maar dingen als de gereformeerde kerk interesseert me wel. En dan vooral het waarom. Waarom leven de mensen zo? Waarom worden vrouwen zo achtergesteld? Waarom passen ze zich niet aan aan de 21ste eeuw? (Niet hun hele beleid is daar namelijk op gericht.)
Verder had ik van deze schrijver al ‘Een vlucht regenwulpen’ gelezen, en dat boek maakte een goede indruk op mij. Niet zozeer de inhoud zelf, maar wel de manier van schrijven. Dat was zeker ook een reden waarom ik voor dit boek heb gekozen.
B. Beknopte samenvatting en analyse
Het verhaal wordt verteld vanuit Adriaan Vroklage, de zoon van de koster van de Gereformeerde Kerk. Als Adriaan op zijn elfde naar Rozenburg wordt gestuurd om bij verre familie nog wat eten te halen, wordt hij verliefd op zijn achternichtje Klaske. Als hij terugkomt van dat familiebezoek, vangt hij thuis op dat iedereen in Maassluis denkt dat hij dood is. Een jongen is terecht gekomen in de schroef van een schip. Alleen het litteken op zijn knie was nog te zien. Omdat Adriaan ook een litteken op zijn knie heeft zitten, dacht zijn vader dat hij in de schroef terechtgekomen was. De vraag is dus al snel welk jongetje het dan wel was. En nu is het Adriaan die met een antwoord komt. Hij had Jan Ruygveen op de kant zien staan. De politie wordt gewaarschuwd en de dood van Jan is een feit. Adriaan voelt zich schuldig en verantwoordelijk voor de dood van Jan. Hij besluit volgens de Kerk te handelen en boetedoening te doen. Hij komt in contact met de broer van Jan, Anton Ruygveen. Het lukt hem om vrienden te worden, en hij komt in een andere wereld terecht. De familie Ruygveen is streng calvinistisch. Anton, zijn zus Hendrikje en zijn broertje Job mogen haast niets. Bijvoorbeeld niet schaken, terwijl Anton extreem goed is, en niet fotograferen, terwijl Hendrikje zeer fotogeniek is.
Verder speelt de godsdienst een grote rol in het boek. In de tijd waarin het boek speelt bestaan veel soorten kerkgenootschappen, die allemaal op elkaar lijken. De kerk waar Anton’s vader koster is, is nog redelijk groot, maar ook hier gaat het mis. De manier van handelen van de nieuwe dominee wekt wantrouwen van een gedeelte van de aanhang, en er ontstaat een kerkscheuring. De vader van Adriaan raakt hiermee zijn baan kwijt, omdat hij geen partij durfde te trekken.
Ondertussen is vader Ruygveen zijn eigen kerk begonnen. Hij trekt veel mensen naar zijn dienst. En hij gaat helemaal op in zijn werk, is amper nog thuis en kijkt niet veel meer om naar zijn gezin. Deze kans grijpen Job en Hendrikje aan om het ‘met elkaar te proberen’. Anton zorgt via de LTS voor condooms. Vanaf deze periode raakt de familie Ruygveen echt in verval. Al snel is Hendrikje het zat om maar onder het regime van de kerk te blijven en ze vertrekt na een ruzie met haar vader naar de stad. Het gerucht gaat dat ze achter het raam zit als hoer in Delft. Anton vraagt of Adriaan dat wil nagaan, hij maakt toch elke avond lange fietstochten. In Delft krijgt Adriaan de schrik van z’n leven. Hendrikje zit inderdaad achter het raam.. Als hij Anton dit vertelt vraagt deze of hij het niet wil doorvertellen aan Job, hij lijdt onder het missen van zijn zus. De volgende dag krijgt Adriaan via via te horen dat Job zich heeft opgehangen. Dat het door Hendrikje komt is duidelijk, maar wie het hem heeft verteld wordt niet duidelijk gemaakt.
Anton is na de LTS universeel slijper geworden bij een grote fabriek. Maar hij vindt het werk niet leuk, vervelend en saai. De oproep voor dienst komt dan heel erg gelegen. Hij wordt aangenomen als wasser bij de marine, en hij maakt één grote reis naar de west. Als alle bemanningsleden naar de hoeren gaat hij monumenten bekijken, het heeft te maken met de boetedoening die hij zichzelf opgelegd heeft. Terug in Nederland staat iedereen heb op te wachten. Zijn zusje, Anton en zijn ouders.
Kort hierna komt hij een meisje tegen als hij aan het wielrennen is. Zij gaan wat drinken, en ze komen erachter dat ze elkaar van vroeger kennen; het meisje is Klaske. Zij werkt in een inrichting en vraagt of hij zin heeft er te komen werken. Aangezien Anton het helemaal heeft gehad in de metaalindustrie, wordt hij opgeleid tot verpleger. Nu komt weer de boetedoening om de hoek kijken, hij wordt verliefd op Klaske, maar durft niets te beginnen.
Wanneer Adriaan in de kliniek rondloopt, loopt hij een bekende patiënt tegen het lijf: meneer Ruygveen. Ruygveen is doorgedraaid toen zijn familie uiteenviel. Nadat Job zich had opgehangen, stierf zijn vrouw van verdriet. Anton wil naar het buitenland, en Hendrikje is hoer in Delft. Hij kon het allemaal niet meer aan. Op gegeven moment vertelt hij Adriaan wat er die ochtend tien jaar geleden was gebeurd: Jan pleegde zelfmoord. Hij had een briefje achtergelaten waarop stond dat hij eenzaam was en dat hij geen vrienden kon maken.
Toen besefte Adriaan dat hij geen schuld had aan zijn dood, en dat hij voor niets boetedoening had gedaan..
Analyse:
Personages
Adriaan Vroklage:
Deze jongen is de verteller. Je maakt mee wat hij voelt en hoe hij over dingen denkt. Het is een stille jongen, die af en toe echt last heeft van wat hij op zijn elfde heeft meegemaakt. Door het boete doen onthoudt hij zich erg veel. Sowieso is hij al niet een erg sociaal persoon met veel vrienden. Hij is erg gelovig opgevoed, weet precies over welke psalm mensen het hebben als er ook maar één zin gezegd wordt. Maar toch lijkt hij de kerkscheuring niet heel erg te vinden. Hij aanschouwt het, maar toont tegelijkertijd niet veel emoties. Wat je misschien wel zou denken na wat er gebeurd is. Hij heeft een goede band met zijn grootvader. Met zijn grootvader kan hij (bijna) alles bespreken, omdat hij niet zo bekrompen denkt als ieder ander in zijn omgeving.
Anton Ruygveen:
Hij komt uit een streng calvinistisch gezin, waar hij eigenlijk niets mag. Het is een zeer slimme jongen. Dit blijkt uit zijn schaaktalenten die thuis bij Adriaan ontdekt worden. Waarom hij na zijn basisschool naar de LTS gaat weet ik niet, maar daar ontdekt hij het ‘echte’ leven. Hij ziet dat anderen veel meer doen en ook veel meer mogen. Door zijn opvoeding heeft hij nooit veel vrienden kunnen maken, iedereen die thuis bij hem over de drempel kwam rende bij wijze van spreken weer naar huis. Niet alleen op deze wijze heeft hij last van zijn opvoeding, maar ook op het gezinsleven heeft het invloed. De kinderen hebben er zo’n last van dat ze gaan doen wat God verboden heeft. Zijn broertjes plegen zelfmoord en zijn zus verdwijnt in de prostitutie.
Vader Ruygveen:
Deze man heeft het geloof hoog in het vaandel staan. Elke zondag loopt het gezin twee uur naar Delft om daar de mis van hun kerk bij te wonen. Aa de hand van de bijbel wordt er geleefd in huize Ruygveen. In de bijbel staat dat er geen foto’s worden gemaakt, dus mag de familie dat dus niet doen. Hijzelf heeft een dramatische lijn door het boek lopen. Hij begint als timmerman, eentje die bekend is door zijn vakmanschap. Als de kerksscheuring in het dorp bekend wordt, maakt hij daarvan gebruik door een eigen kerkgenootschap op te richten. Een slimme zet, want veel mensen lopen nu over. De kerk slokt hem zo op dat ze hem thuis niet meer zien. En als dat een enkele keer wel gebeurt, maakt hij ruzie omdat de kinderen zich niet meer naar zijn regels gedragen. Dat is het begin van het verval van de familie. Uiteindelijk belandt Ruygveen in een psychiatrie.
Titelverklaring:
De jacobsladder slaat op een thema uit het boek, namelijk de verhouding tussen Hemel en aarde. Toen Jacob voor zijn broer Ezau vluchtte, verscheen God aan hem in een droom boven aan een ladder tussen de hemel en de aarde. God beloofde dat Jacob naar dit land zou terugkeren. Adriaan heeft in dit boek ook zo'n droom, hierin verschijnt de oude Ruygveen aan hem, die op een trap staande hem wenkt om hem te volgen. Dit is heel belangrijk, want hieruit blijkt dat hij Adriaan uiteindelijk de weg wijst.
Thema:
Het thema van dit boek is duidelijk de invloed van het geloof op het gezinsleven. Al eerder heb ik duidelijk gemaakt dat het gezin steeds meer in verval raakt door het regime wat de vader op het gezin uitoefent. Of het verhaal autobiografisch is kan ik niet beoordelen. Achterop het boek staat wel dan Maarten ‘t Hart terugkeert naar het Maassluis van zijn jeugd, en het is ook bekend dat hij is opgegroeid in een gereformeerd gezin. Dus iets autobiografisch zal er wel in zitten.
Tijd:
Het speelt vermoedelijk in de jaren ’60. De Rotterdamse haven bereidt uit ten koste van het eiland Rozenburg. De verteller is dan elf jaar oud, en heeft een tijdsverloop van ongeveer tien jaar.
Motieven:
Het motief van de schrijver om dit verhaal op papier te zetten is niet helemaal duidelijk. Ik denk dat de schrijver, die ook reformatorisch is opgevoed, zijn verhaal kwijt wilde. Alle godsdienstige uitspraken wijzen wel op een dergelijke opvoeding. Ik geloof namelijk wel dat kinderen in zo’n streng calvinistisch gezin echt onder het regime kunnen lijden. Misschien was hij zo’n kind en wil hij nu aan de wereld laten zien dat het niet altijd een positieve uitwerking heeft.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Maassluis, dicht bij de havens in Rotterdam. Ook wordt Delft een paar keer genoemd, en vaart de hoofdpersoon Adriaan naar de West als wasser bij de marine.
Stijl:
Het is luchtig geschreven en daardoor leest het boek ook snel weg. Hier en daar leest het langzamer, en dat komt dat voornamelijk doordat er veel geciteerd is uit de bijbel of dat komt omdat er een preek beschreven wordt. Verder is het goed te doen. De woorden e de zinsbouw zijn niet te moeilijk.
C. Perspectief.
Het is geschreven in een ik-perspectief en er is sprake van een belevende ik persoon. Er zijn geen perspectiefwisselingen in het verhaal. Doordat het een ik perspectief is begrijp je veel duidelijker wat Adriaan beweegt. Als het geen ik perspectief was geweest denk ik dat je er nooit achter was gekomen dat Adriaan een schuldgevoel had gekregen door de gebeurtenis aan het begin van het verhaal. Het perspectief is hier dus een belangrijk punt.
D. Eindoordeel en evaluatie
Mijn mening over het boek is redelijk positief. Maarten ’t Hart schrijft vlot, en het onderwerp spreekt me aan. Het is interessant om het verhaal te lezen over een jongen die worstelt met een probleem, terwijl het geloof hem af en toe behoorlijk dwars zit. Natuurlijk is het verhaal voor mij niet erg herkenbaar. Ik ben niet streng gelovig opgevoed, en de gebeurtenissen die Adriaan in het boek meemaakt, is niet iets wat je dagelijks overkomt. Toch is het leuk om erover te lezen. Met name het gedrag en de gedachten van Adriaan over het geloof trekken me. De negatieve kanten van het boek hebben met datzelfde geloof te maken. Alle personages in het boek zijn streng gereformeerd en kunnen allemaal citaten uit de bijbel opdreunen. Iets wat ze met liefde doen, en ook graag met elkaar over discussiëren. Dat vind ik erg jammer, want juist dat gedeelte vind ik het minst interessant, en kan ook behoorlijk vervelen.
Al met al is mijn mening dus positief. Die bijbelcitaten horen gewoon bij het verhaal, en bij de verhaallijnen. Het leukst vond ik het onderwerp. Misschien kijk ik in de bibliotheek nog wel naar meer boeken van deze schrijver met dit onderwerp.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen