Boekverslag : Arthur Van Schendel - De Wereld Een Dansfeest
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2234 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2234 woorden.
Titel
De wereld een dansfeest
Uitgeverij
De titel van het boek is 'De wereld een dansfeest'. Het is geschreven door Arthur van Schendel in 1938. Het is uitgegeven door Meulenhoff bv. in Amsterdam.
Titelverklaring
In het laatste verhaal, van de melancholicus, wordt de titel verklaard. Hij vergelijkt de wereld met een dansfeest. Als er op een feest twee mensen niet langer dan een uurtje met elkaar kunnen dansen, in de maat zoals het hoort. Het leven is als een spel, waarin je langs elkaar gaat in het ritme van galop, waltz, menuet of stoptime, een spel van een dag dat met licht begint en met donker eindigt.
Genre
Het boek is een roman over balletdansers in de vorm van een raamvertelling.
Motto
Het boek bevat geen motto.
Omvang
Het verhaal in de vorm van Bulkboeken heeft 59 bladzijden. Het is verdeeld in 19 genummerde hoofdstukken. Ieder hoofdstuk wordt verteld door een andere persoon, bijvoorbeeld; de leraar, de directrice, de juwelier of de werkster. Al deze 19 personen hebben op een of andere manier met een van de twee hoofdpersonen te maken.
Uiterlijk
Het boek is erg opvallend. Ik heb het in de vorm van een Bulkboek gelezen. Dat betekent dat het in de vorm van een tijdschrift is. De voorkant is erg mooi, maar ook vaag. Ik kan niet zo goed zien wat er op staat (het lijkt wel moderne kunst). Maar ik zie wel een paar dansschoenen, met een rok erboven. Dat slaat op het dansende paar. Vooral de kleuren geel en rood zijn gebruikt, met een beetje blauw.
De Auteur
De auteur van het boek is Arthur François Emile van Schendel. Hij is op 5 maart 1874 geboren in Nederlands-Indië (Batavia) en werkte als leraar Frans op een Engelse kostschool. Van Schendels werk kan je in drie perioden onderscheiden. De eerste periode (1896 - 1930)is geschreven in de tijd dat hij in Italië woonde. Hij wordt een neoromanticus, die gevoelige, sfeervolle verhalen schrijft, bijvoorbeeld 'Een zwerver verliefd' (1904). Dan breekt de Hollandse periode aan (1930 - 1938). Van Schendel is teruggekeerd naar Nederland. De romantiek in zijn boeken zijn niet verdwenen, maar het verlangen naar eeuwige liefde is vervangen door nuchter, zakelijk verlangen iets te bezitten. Ook zijn stijl wordt somberder en soberder. Bijvoorbeeld 'Het fregatschip de Johanna Maria' (1930). In de derde periode blijft de onvervulbaarheid van het verlangen aanwezig, alleen nu gezien met wijsheid van een ouder geworden man. Een van zijn bekendste boeken uit deze periode is 'De wereld een dansfeest' (1938). In 1947 krijgt Van Schendel de P.C. Hooftprijs voor zijn hele oeuvre.
Samenvatting
Hier volgt een samenvatting van de afzonderlijke hoofdstukken. Het verhaal verteld door…
den makelaar: De afkomst van Daniël de Moralis wordt verteld. De heer Jonas brengt een bezoek aan de familie Walewijn in Middelburg. Daar ontmoet hij de kleine Daniël met wie hij een menuet danst.
de Indische dame: De afkomst van Marion Ringelinck wordt beschreven. Marion's vader is een rijke bierbrouwer en zij leert bij mevrouw Odilie Hadee pianospelen. Op een feestje wil de heer Jonas aan iedereen de menuet leren, maar het mislukt. Alleen Marion is onder de indruk gekomen.
den leraar: Daniël is student en woont in huis bij de leraar, Deursting. Daar richt hij een dansclub op en vertrekt hij zonder iets te zeggen naar Brussel, waar Deursting hem terugvindt met zijn moeder, mlle Vervarcke en mlle Ringelinck.
de directrice: De 15-jarige Marion zit hier op kostschool. Zij leert Daniël kennen en ze dansen voor 't eerst samen. Iets van het noodlot wordt duidelijk: Marion zegt: "O ik moet hem haten, hij zal mij ongelukkig maken, omdat ik nooit zo zal dansen als hij."
de kamerverhuurder: Daniël geniet van zijn vrijheid in Amsterdam. Maar allerlei meisjes verschijnen bij hem aan de deur. Plotseling verdwijnt Daniël naar het buitenland.
de tante: Marion en twee vriendinnen zijn in Oisterwijk, daar ontmoet ze Daniël, voor wie ze Reynald in de steek laat. De tante laat Marion naar het buitenland vertrekken, zodat ze ongestoord kan dansen.
de vriend: Hij vertelt aan Daniëls ouders over zijn liefde voor de dans en zijn onbeantwoorde liefde voor Marion. Daniël treedt in veel steden op met twee Spaanse danseressen, die ruzie om hem krijgen, waardoor hij in het ziekenhuis belandt. Ook merkt Daniël op dat hij en Marion teveel in rhytme verschillen.
de modiste: Marion blijkt een onuitgesproken talent voor balletdansen te hebben en trekt haar balletgezelschap naar Londen. Marion ziet Daniël dansen en wordt ze stil en teruggetrokken.
den bloemist: Daniël bestelt heel veel boeketten voor allerlei vrouwen. Als hij Marion als mlle Tintarion ziet dansen krijgt zij ook bloemen. Reinaud Sterré stuurt haar ook bloemen. Een violonspeler speelt een menuet op straat. De volgende dag vertrekt Daniël.
de kleedster: Marion wordt ziek en ze probeert het melodietje op muziek te zetten, maar het lukt niet. Veel mensen proberen het tevergeefs, maar dan komt een onvoltooide brief van mevrouw Walewijn: de dans is een pavana castillana. Marion wordt weer beter.
een andere dame: Marion is in Zuid-Frankrijk. Daniël verkeert in grote zorgen en zijn moeder is gestorven. Marion heeft slechts nog één doel: de pavana leren kennen.
den politierechter: Marion en Daniël ontmoeten elkaar in Spanje en dansen de pavana. Daniël wordt gechanteerd en danst de pavana met een Spaanse gitana. In Granada koopt de rechter een sjaal voor Daniël: "Uw partner zal er ongetwijfeld waardig en sierlijk uitzien." Die partner is Marion.
den juwelier: Als er oorlog uitbreekt, verkoopt Marion haar sieraden aan de juwelier en steunt haar financieel. Over Daniël heeft hij alleen maar ongunstige verhalen gehoord en probeert Marion uit zijn bereik te houden. Rainaud stuurt Marion bloemen en koopt al haar sieraden.
de jeugdvriendin: Marion verklaart het raadsel van haar leven: "Het is het noodlot dat me roept uit een andere wereld, op die maat."
Den jongeling: Marion en Daniël dansen in The Star. Als ze het Spaanse menuet dansen, is de zaal laaiend enthousiast.
het buurmeisje: Zij wordt veel verteld over Daniël en Marion die nu in Londen wonen. Mevrouw Hadee speelt het Spaanse menuet op de piano en het meisje begint te dansen.
de werkster: Marion en Daniël wonen in Londen. Hun gezondheid gaat sterk achteruit, ze hebben steeds geldgebrek en wonen op armoedige kamertjes. Eerst sterft Daniël, vlak daarna Marion. Alleen een vriend en werkster zijn erbij. De vriend neemt de gitaar mee.
Den melancholicus: Dit is een geheimzinnig figuur, een soort 'tegenspeler' van Daniël. (In de andere verhalen heeft hij allerlei namen: Rinaldo, Rainaud, Reynald Sterré, een vriend) Hij heeft op 12-jarige leeftijd eenmaal met Marion gedanst. Hij en Daniël hebben een belangrijke rol gespeeld in het leven van Marion. Reynald woont vlakbij het kerkhof en bewaart de gitaar, sjaal en de sieraden.
Personen
Het hele verhaal draait om de twee dansers Marion en Daniël, verder zijn de 19 vertellers van het boek ook belangrijk, want zij hebben ook op een of andere manier met de hoofdpersonen te maken.
Relaties
Het is moeilijk om de karakters duidelijk te beschrijven, want iedere verteller schetst een ander beeld van Marion of Daniël. Daniël bijvoorbeeld wordt gezien als een toegewijde minnaar, een losbol, een filantroop en een verkwister. Door deze zeer verschillende omschrijvingen is het erg lastig om van een persoon een voorstelling te maken.
Milieu
Het verhaal speelt zich af in het milieu van de balletwereld. Het milieu is redelijk 'hoog', d.w.z. dat de mensen van redelijke hoge afkomst zijn.
Tijd
Het verhaal speelt ongeveer begin van deze eeuw, d.w.z. rond 1910. De vertelde tijd is ongeveer 20 jaar.
Ruimte
Het boek speelt zich op veel verschillende plaatsen af. Enkele zal ik noemen: Middelburg bij de moeder van Daniël, een feestje bij Marion in Breda, op kamers, Brussel, in een meisjeskostschool, bij een tante in Oisterwijk, een ziekenhuis in Straatsburg, een balletschool in Brussel, Zuid-Frankrijk, Spanje, music-hall The Star, Londen en Waanmonde.
Perspectief
Het perspectief is heel origineel: het verhaal wordt bekeken door de ogen van 19 verschillende personen. Mannelijke en vrouwelijke vertellers wisselen elkaar af: Mannen vertellen over Daniël en vrouwen over Marion. De schrijver deed dat expres, zodat je de twee dansers en hun dans zal zien als een gracieus bewegingsspel tussen mannen en vrouwen.
Thematiek
De thema's in het verhaal zijn liefde, het levensraadsel en het noodlot. De vraag van het boek (het levensraadsel) is; Waarom kunnen de twee hoofdpersonen elkaar niet vinden? Dat komt door hun eigen noodlot. Het thema liefde is een vast thema van Arthur van Schendel. Het verlangen naar liefde en geluk wordt niet vervuld. In het verhaal van den bloemist zegt Daniël: "De wereld zou beter zijn als alle mensen hun eigen rhytme verstonden en het in harmonie konden brengen met dat van anderen, bij de muziek die van den hemel komt." Het boek draait ook om de innerlijke rhytmes van de mens, als die teveel verschillen, zoals bij Daniël en Marion, gaat het niet goed.
Realiteit
Het verhaal zou best gebeurd kunnen zijn, maar ik denk het niet, want alles is zó toevallig (of dat is juist het lot) dat het niet echt gebeurd kán zijn.
Taalgebruik
Het taalgebruik is redelijk ouderwets en 'dure woorden' en ook soms Frans. Er wordt bijvoorbeeld gezegd, het verhaal van den leraar. Verder wordt er gebruik gemaakt van Franse woorden, want Frans is de taal van ballet. Bijvoorbeeld de uitspraak van mevrouw Walewijn: "C'est l'amour, monsieur, le grand et le petit amour, et je vous dis qu'il l'aura en abondance"
Humor
Het boek bevat geen humor. Het grappige aan het verhaal vind ik dat iedere verteller een heel ander beeld schetst van een van de hoofdpersonen. Het is wel lastig om dan een bepaald beeld van iemand te vormen.
Structuur
De structuur van het verhaal is duidelijk. Het verhaal is verdeeld in 19 genummerde hoofdstukken. Ieder hoofdstuk heeft een eigen titel en wordt telkens verteld door iemand anders. Bijvoorbeeld: Hoofdstuk III 'Het verhaal van den leraar'
Motieven
Het motief in het verhaal is de dans die beiden kennen: de menuet, een oude Franse dans in afgemeten bewegingen in driekwartsmaat. Marion en Daniël kennen beiden deze dans en leren elkaar hierdoor ook kennen. Zij willen niets liever dan met elkaar dansen, maar hun ritme verschilt te erg. Daardoor botsen hun persoonlijkheden (maar ze trekken elkaar ook aan). Dat blijkt wanneer zij samen de pavana castillana dansen.
Literatuurgeschiedenis
'De wereld een dansfeest' heeft een duidelijke plaats in de literatuurgeschiedenis: Het is een van Van Schendels bekendste boeken uit zijn derde periode, waarin het noodlot prominent aanwezig is.
Receptie professioneel
Ik heb een recensie van Peter Wesley uit Vrij Nederland gelezen. Hij vindt zijn boeken "merendeels allegorieën, al of niet moraliserende sprookjes, dromende fantasieën, stemmingsbeelden. Een geestige intrige, een verrassende ontknoping vindt men in deze verhalen zelden". Wesley heeft wel een bezwaar tegen Van Schendels boeken, ze betogen of moraliseren altijd als ze iets concreets tonen, maar bieden ze een vertelling, met ontwikkelingen en conflicten, dan roepen ze een droom- of stemmingsbeeld op.
In 'de wereld een dansfeest' bekijk je het verhaal vanuit 19 verschillende gezichtspunten. Daardoor heeft het boek een verrukkelijke lichtheid en een enorme vaart. Maar vooral dat het leven en streven van Daniël en Marion hierdoor een mysterie blijft.
Wesleys bezwaar tegen de boeken komt hier ook weer terug: Zo indrukwekkend als het leven van Daniël is, zo falend is de personage van Marion. Dat wordt verklaard door het noodlot. Maar volgens Wesley is dat niet meer dan een verbale verklaring. Aan de andere kant blijkt dat ook de liefde het verschil in ritme niet kan overwinnen. Ook hier is een ideaal belangrijker dan het persoonlijke.
Volgens Wesley behoort Van Schendel, naast Couperus, Elsschot en Vestdijk tot de blijvende romanschrijvers uit de eerste eeuwhelft. En Van Schendel is de meest Hollandse van deze vier.
Receptie andere lezers
Ik heb geen andere lezers van dit boek kunnen vinden, dus kon ik hen ook niet naar hun mening vragen.
Visie
Dit boek geeft een visie op de balletwereld en de liefde tussen twee dansers, die niet waargemaakt kan worden.
Baanbrekend/navolger
Door de manier van vertellen (raamvertelling) kan dit wel een baanbrekend boek genoemd worden. In 1930 verscheen er een boek van William Faulkner 'As I lay Dying', met dezelfde vertelstructuur.
Vergelijking
In de recensie uit Vrij Nederland wordt 'De wereld een dansfeest' vergeleken met een ander boek van Van Schendel nl. Het fegatschip Johanna Maria. Omdat het in 1996 precies 50 jaar geleden was dat Arthur van Schendel overleed, verschenen er twee van zijn boeken opnieuw. Dat waren 'Het fegatschip …' (45e druk) en 'de wereld …' (21e druk). Doordat die twee tegelijk verschenen, worden deze ook met elkaar vergeleken.
Mijn mening
Ik vind het een heel leuk boek. De vertelstijl van Van Schendel is typerend voor de tijd en het milieu waar het zich in afspeelt. De manier waarop het boek geschreven is, met al die verschillende vertellers, is ook heel leuk Ik had een keer eerder een (jeugd-)boek gelezen, dat zo verteld werd en dat vind ik heel bijzonder. Het is alleen jammer dat zo de karakters van Daniël en Marion niet duidelijk naar voren kwamen, omdat ze door iedereen anders afgeschilderd werden.
Met wat Peter Wesley over het boek vertelt, ben ik het niet echt eens, alleen dat het boek een droombeeld oproept vind ik ook. Het boek is echt in zo'n droomwereldje geschreven, dat vind ik juist zo leuk aan het boek: Je kan er goed bij wegdromen, over de liefde tussen twee dansers.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen